Sinds afgelopen vrijdagochtend ben ik weer terug op het eiland Lesbos, waar ik vorig jaar juni voor het eerst kwam. Sindsdien hebben de mensen in kamp Moria een speciaal plekje in mijn hart. Toen ik zaterdagochtend weer voor het eerst terug naar Moria ging om mijn eerste shift te werken, was het dan ook net alsof ik weer thuis kwam. De omstandigheden in dit thuis zijn echter wel schrijnender dan ooit tevoren. Al bij de ingang van het kamp staan de tentjes, alle ruimtes tussen de hekken en alle open plekken zijn gevuld. Dat is ook niet anders dan logisch als je bedenkt dat Moria gebouwd is voor ongeveer 2000 mensen, maar dat er nu rond de 7000 mensen zitten.

Mijn shiften breng ik weer door in New Arrivals. Oorspronkelijk is dit gedeelte bedoeld als tijdelijke verblijfplaats voor de mensen die nieuw op Lesbos aankomen. Ze worden als eerste geregistreerd bij de politie. Hiervoor moeten ze vingerafdrukken afgeven, krijgen ze een klein interviewtje en moeten ze op de foto. De hele afhandeling van deze eerste registratie duurt een aantal dagen en tijdens deze dagen horen de mensen in New Arrivals te wonen. Zodra de registratie klaar is worden ze gehuisvest. Althans, dat is het idee. Een gevolg van het feit dat Moria overvol is, is dat ook New Arrivals overvol is. Momenteel zitten er zo’n 400 mensen. Ongeveer de helft hiervan woont er min of meer permanent, omdat zij behoren tot een kwetsbare groep. Zo zijn er tientallen alleenreizende minderjarigen en een heleboel alleenstaande (soms zwangere) vrouwen en een hoop mensen met ziektes, handicaps of heftige mentale problemen. Er zijn speciale, extra beveiligde, gedeeltes in Moria voor deze kwetsbare groepen. Deze zitten echter zo propvol dat er geen plaats voor deze nieuwe kwetsbare mensen is, dat de beste plaats voor hen in New Arrivals is. Het bizarre is dat ook New Arrivals een nare plaats is om te verblijven. De 400 mensen leven op een oppervlakte van ongeveer 30 bij 15 meter. Er is een grote tent van 20 bij 10 meter waar rond de 30 stapelbedden in staan. Hierbinnen slaapt ongeveer de helft van de mensen, de rest slaapt buiten. Omdat ik het afgelopen jaar al zo’n 9 weken in New Arrivals heb gewerkt en al verschillende verhalen had gelezen en gehoord over de situatie in Moria, was ik redelijk voorbereid op wat ik zaterdag tijdens mijn eerste shift zou aantreffen. Toch werd ik gisteren op 2 manier weer even met mijn neus op de feiten gedrukt. Dat werd als eerste gedaan door een piepjong baby’tje.

Omdat Moria al zo’n nare plaats is, vind ik het belangrijk om lol te maken. Ik heb daarom wat speelgoedjes meegenomen voor de kinderen en omdat het gisteren niet al te druk was besloot ik dat dat een goed moment was om met de kinderen te gaan bellenblazen. Ze vonden het fantastisch, maar tijdens het bellenblazen viel mijn oog op een piepklein baby’tje dat op een matras lag te slapen. Zijn moeder wapperde hem met een stuk karton wat relatieve koelte toe. Toen ik later die avond met mijn collega-vrijwilliger het over dit baby’tje had, vertelde ze me dat het gezin zo’n 2 weken geleden in Moria was aangekomen. De moeder was toen nog hoogzwanger. 5 dagen geleden is zij in het ziekenhuis bevallen van een prachtig jongetje en gisteren zijn ze uit het ziekenhuis ontslagen en teruggebracht naar Moria. De moeder had aan mijn collega uitgelegd dat ze niets had voor de baby, alleen de kleding die het ziekenhuis de baby had aangedaan en dat ze niet goed wist waar het baby’tje kon slapen. Na wat overleg besloten we dat een doos het beste kon fungeren als wiegje, dus die haalden we uit onze opslag tevoorschijn. Met twee zachte dekentjes als matrasje was het wiegje compleet. De moeder was erg dankbaar dat haar babytje hierin kon slapen en de twee oudere broertjes zaten trots naar hun jongere babybroertje te kijken. Ikzelf kon echter wel janken. Dat je als net bevallen vrouw in Europa zo behandeld wordt dat je je baby in een oude bananendoos moet laten slapen en zelf met je gezin buiten moet wonen is onbegrijpelijk. Dit is Moria, dit is Europa.

De tweede persoon die mij met mijn neus op de feiten drukte was een jongeman die gisteren was aangekomen. De linkerkant van zijn gezicht had een zwartkleurige uitslag en zijn hand had littekens van brandwonden. Het was dus gelijk zichtbaar dat deze man het een en ander heeft meegemaakt. Halverwege de avond kwam hij naar mij toe en vertelde me dat hij niet in New Arrivals kon slapen. Omdat voor geen enkel mens slapen en wonen in New Arrivals prettig is, legde ik hem uit dat de politie wil dat mensen van wie de registratie nog niet helemaal voltooid is in New Arrivals moeten slapen en dat hij dit gedeelte dus niet kon verlaten. Hij bleef echter aandringen en omdat ik de man graag beter wilde begrijpen zocht ik eerst een vertaler. De man legde aan mijn vertaler uit dat er door een explosie een stukje metaal in zijn hoofd zit, dat hij daardoor onder andere met zijn linkeroog niet goed kan zien en dat zijn arm verbrand is. Verblijven in een benauwde omgeving is voor hem daarom erg naar en mijn vertaler vertaalde zijn woorden met “zodra iemand mijn arm aanraakt voelt het als de hel”. De man smeekte me om met de politie te gaan praten en te vragen of ze voor hem een uitzondering wilden maken. De politie in Moria ken ik echter een beetje en ik vertelde hem dat ik mijn best ging doen, maar dat ik de kans niet hoog inschatte. Ik trof gelukkig de juiste politieagent en nadat ik het verhaal had uitgelegd zei hij gelijk dat de man net buiten New Arrivals mocht slapen. Ondanks dat zijn broertje niet met hem mee mocht was de man ontzettend dankbaar. Aan het eind van de avond zag ik hem echter naast ons kantoortje in New Arrivals zijn “bed” klaarmaken. Toen ik hem vroeg waarom hij weer terug was vertelde hij dat zijn broertje het niet aandurfde om alleen in New Arrivals te slapen en uit liefde voor hem was hij daarom ook terug naar New Arrivals gekomen. Ik ben benieuwd hoe zijn eerste nacht in Europa is geweest… Welkom in Moria, welkom in Europa, dit is hoe wij hier vluchtelingen behandelen.